Slapen is tegenwoordig een hot topic. Het aantal mensen dat kampt met slaapproblemen is explosief toegenomen de laatste jaren. Hoewel hier allerlei gevonden oorzaken en ook remedies voor zijn, blijven de aantallen stijgen. Wanneer je ook tot deze groep behoort,  is het wellicht interessant om eerst te zien wat slaap is en wat het belang er van is.

Wat is slapen en waarom hebben we het nodig?         

Slapen is een toestand of modus waarin ons lichaam en ons bewustzijn zich in kan bevinden.
Onze hersenen en anderen organen (met name spijsverteringsorganen) zijn gedurende de slaap heel anders actief dan wanneer we wakker zijn.

Tijdens je slaap worden allerlei indrukken verwerkt die je de afgelopen dag hebt opgedaan. Door dit proces kunnen visuele projecties in de vorm van dromen ontstaan. Herinneringen worden geordend, stresshormonen worden afgebroken en je spijsvertering werkt in volle gang. Slaap heb je nodig om fysiek en psychisch goed te functioneren. Zonder een goede nachtrust voel je je minder helder, minder energiek en ben je gevoeliger voor prikkels. Slapen is voor ieder mens van groot belang. De kwaliteit van de slaap alsmede het aantal uren bepalen voor een groot deel de gezondheid. Bij een opbouwend tekort aan slaap gaan we ons steeds zwakker voelen. Ondanks dat slaap van absolute levensbelang is, zijn wetenschappers er nog steeds niet over uit wat het volledige nut van slaap is.

Slaapproblemen – een stijgende trend

In Nederland alleen, lijden er om en nabij vier miljoen mensen aan enige vorm van slaapproblemen. Dat is iets minder dan een kwart van de totale bevolking. Over het algemeen is het merendeel dat hier aan lijdt ouderen. Volgens het CBS (centraal bureau voor de statistiek) melden echter steeds meer jongeren dat ze slecht slapen ten opzichte van twintig jaar geleden. Vooralsnog zijn het met name ouderen (gepensioneerden) die het minst lekker slapen. Wanneer het op het geslacht aankomt, zijn het vrouwen die er meer last van hebben (ongeacht leeftijd). Lager opgeleiden en mensen met een lagere socio-economische status hebben vaker last van een slechte nachtrust dan hoger opgeleiden. Mensen met een slechtere gezondheid slapen gemiddeld minder (goed) dan mensen die een gezondere levensstijl hebben.

Oorzaken

Slaapproblemen komen voor in verschillende soorten en maten. Problemen betreffen voornamelijk het inslapen en het doorslapen. Zo kan iemand er uren over doen om een keer in slaap te vallen.
Iemand anders kan weer wakker worden tijdens de slaap om soms niet meer in slaap vallen.
Een combinatie van de twee komt ook steeds meer voor.

Onze gezondheid, inkomen, leeftijd en geslacht dingen allemaal mee in de kans op slecht slapen.

Directe veelvoorkomende oorzaken die je slaap kunnen doen verstoren:

• Psychische spanningen, stress, piekeren
• Lichamelijke ongemakken; pijn, jeuk, moeten plassen, hartkloppingen, warmte of kou.
• (bijwerkingen van) medicatie
• Verstoord bioritme door te weinig of teveel licht (ook a.d.h.v. blauw licht van schermen)
• Voeding; teveel alcohol, teveel cafeïne, teveel suiker, te weinig mineralen
• Hormonale disbalans

  
  
  

Wat doet een langdurig slaaptekort met het lichaam?

Een of een aantal nachten opeenvolgend slecht slapen hoeft geen grote gevolgen te hebben op de gezondheid. Iedereen gaat door periodes heen waar bij het slapen er bij in kan schieten. Deze periodes herstellen zich vaak automatisch. Het kan voorkomen dat men langere periodes (langer dan vier weken) niet voldoende slaap krijgt en dat dit zich niet meer herstelt. Er zijn zelfs patiënten die maanden- en jarenlang met een chronisch slaaptekort hebben rondgelopen.

Van langdurige slaaptekort wordt gesproken wanneer je vier weken aaneengesloten minder dan zes uur per nacht slaapt. Langdurig slaaptekort heeft effecten op de organen en ons algehele gestel. Zo hoopt er zich meer cholesterol op in de bloedvaten en rond het hart. De hersenen gaan degeneratieve verschijnselen vertonen. Er hoopt zich plaque op in de hersenen, iets wat voorkomt bij mensen op oudere leeftijd. De darmflora werkt minder naar behoren en kan zorgen voor een ontregeling van de stoelgang.

Hormoonklieren raken ontregeld. Zo heeft iemand met slaaptekort voortdurend teveel stresshormonen in het bloed. Stresshormonen worden namelijk te weinig afgebroken omdat men niet naar behoren slaapt. Huid, haar, ogen en nagels reageren ook op slaaptekort en verraden de toestand van de gezondheid. De doorbloeding van de huid wordt minder waardoor de huid er doffer en bleker uit gaat zien. Het proces van rimpelvorming wordt versneld en de kans op aandoeningen als eczeem neemt toe.

De doorbloeding van de hoofdhuid wordt ook minder, hierdoor krijgen de hoofdharen minder voedingsstoffen. Het hoofdhaar kan aan glans verliezen, minder dik aangroeien en valt bovendien sneller uit. De ogen worden troebeler, het oogwit vertoont meer rode bloedvaatjes vanwege een slechtere doorbloeding. De ogen lijken kleiner en zijn bovendien veel gevoeliger voor licht. Rondom de ogen wordt de huid dunner en zwakker en hopen afvalstoffen zich meer op. Hierdoor ontstaan donkere kringen en vaak ook wallen. Onze nagels groeien ook minder hard en worden poreuzer met als gevolg dat ze makkelijker scheuren of breken.

Geestelijke gevolgen

Al deze lichamelijke gevolgen hebben een voortdurende invloed op onze geestelijke gemoedstoestand. Bij een langdurig slaaptekort voel je je aaneengeschakeld moe, word je vergeetachtig, nemen je reactie- en probleemoplossend vermogen af en kan het minste geringste al zorgen voor irritaties. Op termijn neemt ook de gevoeligheid voor angsten en depressiviteit toe. Een slaaptekort dat zich zodanig opbouwt en langdurig aanhoudt, zal in extreme gevallen leiden tot de dood. Slaap is voor iedereen van essentieel en vitaal levensbelang. Zonder een goede nachtrust zijn we vele malen minder in staat om een goede kwaliteit van leven te ervaren.

Wat kun je doen om een verstoorde slaapcyclus te doorbreken?

Een gezonde levensstijl is een absolute must wanneer het op slaapproblemen aankomt; Een gevarieerd dieet, voldoende buitenlucht en daglicht, voldoende lichaamsbeweging, een regelmatige structuur (tijdig opstaan en naar bed gaan). Deze zaken dienen iedere dag geïmplementeerd te worden om weer in een gezond dag- en nachtritme te kunnen komen. Het kan voorkomen dat bovenstaande niet de benodigde resultaten biedt. Wanneer mensen veelvuldig last van stress (en stressoren) te maken hebben kan dit de slaap blijvend verstoren. Ook het slikken van melatonine of slaapmiddelen van de huisarts wil dan vaak niet meer helpen. En hoewel het wegdoen van de smartphone of tablet in de avonduren verstandig en behulpzaam kan zijn, blijkt dit voor de meeste mensen erg lastig.

Wat kun je nog meer doen om je slaapritme weer onder controle te krijgen?

Yoga Nidra wordt door steeds meer mensen aangeboord om te helpen ontspannen en een diepere nachtrust te krijgen. Bij deze vorm van yoga lig je ontspannen op bijvoorbeeld je bed en laat je gesproken instructies tot je komen. Deze instructies zijn zodanig, dat ze in staat zijn je onbewuste te bereiken en je hersenen mee te nemen naar een meditatieve toestand. Als gevolg hier op, worden stresshormonen afgebroken en beginnen hormoonklieren gezonde hormonen af te scheiden waar het lichaam van ontspant. Herhaling van Yoga Nidra sessies blijkt een opbouwende en blijvende werking te hebben. Mensen gaan er beter (dieper) door slapen en voelen zich overdag naast meer uitgerust ook meer ontspannen. Dit laatste heeft te maken met het langdurige effect dat Yoga Nidra teweeg brengt.